Eksponat z Muzeum Bursztynu - inkluzja osy w bursztynie bałtyckim, Jonas Damzen mat. MB Oficjalne otwarcie Muzeum Bursztynu w nowej siedzibie - w Wielkim Młynie (ul. Wielkie Młyny 7) - odbędzie się w sobotę, 24 lipca 2021 roku. Z tej okazji przygotowano bursztynowy weekend, czyli trzy dni atrakcji, podczas których na skwerze Heweliusza (obok Wielkiego Młyna) odbywać się będą spotkania (łącznie 37) poświęcone bursztynowi w różnych odsłonach oraz pokazy wielkoformatowej projekcji audiowizualnej. Udział w wydarzeniach bursztynowego weekendu jest bezpłatny. ZOBACZ MUZEUM BURSZTYNU PRZED OTWARCIEM Otwarcie muzeum bursztynu już 24 lipca. Wielki Młyn ponownie dostępny dla mieszkańców i turystów A co wiemy o bursztynie? Choć bursztyn kojarzy się większości z nas z morzem, to jest żywicą drzew… I tu wciąż nierozwiązana przez naukę zagadka. – Ciągle nie mamy pewności, które drzewa wydały żywicę zastygłą w postaci bursztynu i co takiego się stało, że ten proces był tak bardzo obfity – mówi Renata Adamowicz, kierownik Muzeum Bursztynu. – Naukowcy podejrzewają, że mogły to być drzewa araukarii albo grupa drzew iglastych. Ale dlaczego drzewa zaczęły nagle tak obficie żywicować? Hipotez jest wiele, mniej i bardziej prawdopodobnych. Jedni przyczyny upatrują w aktywności wulkanu, inni w szkodniku, jeszcze inni snują podejrzenia o chorobie drzew. Żywica ma właściwości antyseptyczne, może drzewa broniły się przed jakimś zagrożeniem? Niemal na całym świecie jest około 300 odmian żywic, w różnym wieku i kolorze. Znaleziono je na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy, lecz niewykluczone, że również i tam kiedyś zostaną odkryte. Rodzaje bursztynów Nasz - bursztyn bałtycki - jest najstarszy, powstał ponad 40 mln lat temu. Występuje głównie wzdłuż południowych wybrzeży Morza Bałtyckiego: w Danii, Niemczech, Polsce, na półwyspie Sambia w Rosji - tu znajduje się największa na świecie kopalnia bursztynu. Możemy go również spotkać na Litwie (w okolicach Kłajpedy) i Łotwie oraz rzadziej w Szwecji, a także na Ukrainie (na Polesiu Wołyńskim jest kopalnia w okolicach Klesowa) i w okolicach Bitterfeld-Wolfen w Niemczech. Bursztyn sumatrzański – pochodzący z wyspy w Azji Południowo-Wschodniej, w Archipelagu Malajskim – jest stosunkowo młody, jego wiek szacuje się na 17–30 mln lat. Na ekspozycji w Muzeum Bursztynu prezentowany będzie największy okaz na świecie – 68-kilogramowa bryła bursztynu z Sumatry – który wystawiony na działanie promieni UV świeci na… niebiesko. Złoża bursztynu meksykańskiego znajdujące się w południowo-zachodniej części Ameryki Północnej, powstały w epokach oligocenu i miocenu (era kenozoiczna), trwających od 34 do 5 mln lat temu. Największą karierę medialną zrobił bursztyn dominikański, choć przez prawdziwy przypadek - ten rodzaj bursztynu “wystąpił” w „Parku jurajskim” Stevena Spielberga. Ale dane tam podane mijały się z prawdą. Co z tym Spielbergiem? W „Parku jurajskim” z 1993 roku, pierwszym filmie z serii, DNA dinozaurów pozyskano z bursztynów, a dokładnie z ciał owadów zatopionych w żywicy, a żywiących się krwią dinozaurów. – Tyle że inkluzje są w środku puste, więc pozyskanie DNA nie jest możliwe – wizję reżysera demaskuje Renata Adamowicz. – Ciało zalane żywicą traci wodę, wysycha i wypełnia się gazem powstałym w wyniku reakcji chemicznych zachodzących między tkankami a żywicą. Stwardniała wokół zwierzęcia żywica działa jak forma i zachowuje jego pierwotne kształty, dlatego puste ciało się nie zapada. Jeszcze grubszymi nićmi szyta jest ikonografia. – W filmie wykorzystano bursztyn z Dominikany, który ma około 23 milionów lat, a dinozaury żyły około 200 milionów lat temu – dodaje Renata Adamowicz. Największe okazy w kolekcji gdańskiego Muzeum Bursztynu – Naturalne okazy bursztynu znajdowane są dziś w wodzie lub ziemi i mają różnorodne formy – tłumaczy Bartłomiej Kentzer, opiekun kolekcji przyrodniczej Muzeum Bursztynu. - Żywica spływająca z pnia drzewa, a później transportowana przez lodowiec, traciła pierwotny kształt, ulegała zmianom i uszkodzeniom. Najczęściej kawałki bursztynu mają bardzo nieregularne kształty. Często są to fragmenty ukruszone z większej całości. Bryły powyżej jednego kilograma są rzadkie. Największą bryłą w kolekcji Muzeum Bursztynu jest bursztyn wydobyty z ziemi o masie niemal 4,5 kg. Najokazalszą bryłą w polskich kolekcjach muzealnych wyłowioną z morza jest również okaz ze zbiorów Muzeum Bursztynu, o masie niemal 2,8 kg. Rybacy wyłowili go w okolicach Półwyspu Helskiego.

Złoża bursztynu bałtyckiego występują tylko w Rosji, Polsce, na Ukrainie i w Niemczech. Trójmiasto jest niekwestionowanym liderem obróbki i oprawy bursztynu, a branża bursztynnicza składa się z wielu zakładów rzemieślniczych oraz pracowni artystycznych. Od kilku lat branża ta z sukcesem podbija rynek chiński. O lokalnym i światowym rynku bursztynu, specyfice branży i recepcie na sukces rozmawiamy z Adamem Pstrągowskim, prezesem spółki S&A - największej polskiej firmy bursztynniczej. Jakie były początki pańskiej fascynacji bursztynem? Czy od razu planował pan stworzenie tak dużej firmy? Adam Pstrągowski: - Przygoda z bursztynem, zwanym złotem Bałtyku, rozpoczęła się już na samym początku mojej drogi jubilerskiej. Firma powstała w 1992 roku. Jako człowiek wychowany w rodzinie rzemieślniczej, niezwiązanej z jubilerstwem, postanowiłem zmienić podejście do biznesu budując systematycznie i od podstaw istnienie firmy, przyszłą strukturę przedsiębiorstwa, w której pracują do dziś pracownicy zatrudnieni w latach wraz z chińskim partnerem, posiada ok. 100 sklepów w Chinach. Skąd zainteresowanie lokalnej firmy właśnie tym rynkiem i skąd taka popularność polskich wyrobów z bursztynu w Azji? Bursztyn jest materiałem, który występuje tylko w regionie basenu Morza Bałtyckiego, jest rzadkim materiałem o wyjątkowej urodzie i to głównie doceniają klienci na całym S&A postanowiła rozpocząć promocję biżuterii bursztynowej w Chinach w 2001 roku. Od tego czasu nie jestem w stanie zliczyć ile razy odwiedzałem Azję ze względu na organizowanie pokazów, promocji oraz wystaw promujących biżuterię bursztynową z Polski. Dzisiaj, dzięki pracy całego zespołu S&A przy pomocy partnera chińskiego, zbieramy żniwo oraz dyskontujemy owoce swoich wysiłków. Korzysta z tego cała branża, która od ostatnich 2-3 lat ruszyła z całym impetem na podbój jest recepta na sukces w Chinach? Czy planuje pan zwiększenie ekspansji na rynki azjatyckie? Gdzie jeszcze eksportujecie swoje wyroby? - Nie ma jednoznacznej recepty na sukces. Efekty uzyskuje się dzięki systematycznej pracy oraz konsekwencji w marketingu, a przede wszystkim poprawnym odczytaniu potrzeb konsumenta a do tego wszystkiego należy dołożyć odrobinę szczęścia. S&A eksportuje swoje wyroby do wszystkich krajów EU, do USA, wspomnianych Chin. Jednocześnie poważnie przygotowujemy się do mocniejszego zaistnienia na rynku arabskim. Władze Gdańska lubią mówić o swoim mieście jako o stolicy bursztynu. Czy rzeczywiście Gdańsk zasługuje na to miano? - "Trzy razy tak", ten tytuł miastu się należy. Władze wykonały bardzo dużo pracy przy wspieraniu rozwoju branży oraz eksportu. Powstało nowe centrum targowe Amber Expo, autostrada A1 zwana Amber One, a co najważniejsze został podjęty z sukcesem temat uporządkowania poszukiwań oraz wygląda rynek bursztynu w Polsce w porównaniu z innymi krajami? Gdzie jeszcze na dużą skalę wydobywa się i obrabia bursztyn? - Głównym graczem w wydobyciu bursztynu jest Obwód Kaliningradzki, z którego można było importować surowiec. Było tak do momentu nałożenia przez władze Federacji Rosyjskiej embarga na eksport surowca. Polska jest jedynym i niekwestionowanym liderem obróbki i oprawy bursztynu w metale szlachetne, to nasza narodowa specjalizacja. Producenci z Litwy natomiast trudnią się wykonywaniem ozdób z samego bursztynu, głównie są to bursztynowe naszyjniki oraz był przez lata kojarzony z tanią pamiątką. Jak to się stało, że obecnie uchodzi za kamień luksusowy? Jestem przekonany, że w najbliższym czasie jako środowisko doprowadzimy przy wsparciu lokalnych władz do pełnego sformalizowania tematyki poszukiwań oraz wydobycia, tak aby uniezależnić się w pełni od surowca z Bursztyn jest materiałem, który występuje tylko w regionie basenu Morza Bałtyckiego, jest rzadkim materiałem o wyjątkowej urodzie i to głównie doceniają klienci na całym świecie. Dużo musiało upłynąć czasu, aby obalić stereotyp w świadomości Polek, zakorzeniony od czasów komuny, o bursztynie jako taniej pamiątce znad morza. Branża, składająca się z wielu doskonałych firm, zakładów rzemieślniczych oraz pracowni artystycznych, pokazuje wyjątkowy design, który jest jednoznacznie kojarzony na świecie jako "made in Poland". Mamy już swój własny rozpoznawalny styl oraz charakter polski zmaga się obecnie z brakiem dostaw surowca dostarczanego dotychczas z Rosji. Jakie są tego powody i czy jest szansa, że ta sytuacja się zmieni?Prowadzone są działania związane z dalszym porządkowaniem tematu poszukiwań oraz wydobycia surowca bursztynowego na terenie Polski. Temat jest na tyle ważny oraz istotny, iż czuje się duże zaangażowanie ze strony władz oraz organizacji przekonany, że w najbliższym czasie jako środowisko doprowadzimy przy wsparciu lokalnych władz do pełnego sformalizowania tematyki poszukiwań oraz wydobycia, tak aby uniezależnić się w pełni od surowca z jaki sposób, w tej sytuacji, radzą sobie lokalni producenci i jaki ma to wpływ na rynek?- Aktualnie, ze względu na nałożone embargo na sprzedaż surowca bursztynowego z kopalni w Jantarnym zlokalizowanej w Obwodzie Kaliningradzkim, znacznie wzrósł import surowca z terenów Ukrainy. Jednak to my, Polacy, mamy niepowtarzalną szansę, wykorzystując własne złoża oraz bogactwo kolorystyki bursztynu niespotykanej np: w surowcu z Ukrainy, zaistnieć na świecie jako kraj jednoznacznie kojarzony z wysoką jakością produktu luksusowego z modnym wzornictwem.

24 marca 2020 Bursztyn jest w Polsce jednoznacznie kojarzony z Morzem Bałtyckim. Bałtycka plaża, Kurpie oraz Bursztynowy Szlak to miejsca, w których prawdopodobieństwo znalezienia bursztynu jest największe. Nie jest to jednak tak proste, jak mogłoby się wydawać. Wymaga bardzo dużej cierpliwości, ale jest też bardzo emocjonujące. Plażowicze często szukają go w wodorostach i zimnych falach. Pora roku odgrywa kluczową rolę w poszukiwaniach bursztynu. Najlepiej szukać go w okresie wiosennym i jesiennym, bo właśnie wtedy na morzu występuje najwięcej sztormów, które są ku temu dobrą okazją. Dzięki temu lekki, mały bursztyn ma szansę wypłynąć na powierzchnię. Przeszukiwanie samej plaży nie da imponujących efektów. Najlepiej szukać w skupiskach patyków, wodorostów oraz innej roślinności. To właśnie tam mogą być zaplątane te cenne kamienie. Pora dnia również jest istotna. Najlepiej na poszukiwania wybrać się wczesnym rankiem, bo wtedy występują największe szanse na jego znalezienie. Gdańsk jest miejscem, w którym znajdziemy największe ilości bursztynu. Nie bez powodu jest nazywany stolicą bursztynu. Nie oznacza to jednak, że każda plaża jest w nie obfita. Do najczęściej wymienianych zalicza się: Wyspa Sobieszewska, Mikoszewo, Ustka, Stegna, w której mieści się Muzeum Bursztynu, a także w Jantar. Plaże w Darłowie są dobrym miejscem do poszukiwań bryłek leczniczego bursztynu, po które dawniej przybywali arabscy i rzymscy kupcy. W Polsce najczęściej przyjmuje się, że bursztyn znajduje się tylko w obrębie wybrzeża. Warto jednak udać się na poszukiwania nieco dalej, ponieważ jest duże prawdopodobieństwo znalezienia go na terenach znacznie oddalonych od Morza Bałtyckiego. Więcej na temat bursztynu znajdziecie tu: Homik8 Michal Kosior / Public domain Gdzie znaleźć bursztyn, jak go szukać, czym jest poławianie bursztynu. Bursztyn bałtycki jak sama nazwa wskazuje możemy znaleźć na plażach Morza Bałtyckiego. Jeżeli chcesz wybrać się na poszukiwania bursztynu musisz mieć sprawdzone miejsca a także na wielkość naszych zbiorów ma kilka innych czynników. Jednym z nich są warunki atmosferyczne. Najbardziej pożądanym czasem na poszukiwanie bursztynu jest okres wiosennych i jesiennych deszczy i sztormów. Gwałtowne fale wyrzucają na brzeg nie tylko wodorosty i drobne skorupiaki, ale również bursztyny. Również miejsca, w których żerują mewy są doskonałym miejscem do zbiorów. To właśnie tam istnieje największa szansa na to, że wśród potencjalnego pożywienia dla ptactwa znajdziemy również amber. Przyjmuje się, że najlepszym okresem dla poławiaczy jest czas od końca listopada do początku kwietnia. Równie ważny jest wiatr. Tylko skandynawski wiatr nie wystarczy. Jeśli wieje z północnego wschodu, od Obwodu Kaliningradzkiego, to bursztyn ma szansę wypłynąć głównie wtedy, gdy wcześniej wiał wiatr z południa. Zmienne fale ułatwiają wyszarpnięcie się żywicy spod wodorostów i warstw odpadów. Liczy się również temperatura. Kra lodowa skupia w sobie cząsteczki wody, co sprawia, że woda staje się bardziej zasolona, a to nieco zwiększa prawdopodobieństwo wypłynięcia lekkiego bursztynu na powierzchnię. Trzeba mieć dużo szczęścia i dobry wzrok, żeby znaleźć bursztyny, wszystko oczywiście zależy od ich wielkości, jednak każdy nawet najmniejszy ucieszy znalazcę.

Emilia Sukertowa-Biedrowina, „Bursztyn na ziemi mazursko-warmińskiej”, Głos Olsztyński 1961, nr 78,310 Na łamach „Głosu Olsztyńskiego” nr 65/2910 ukazała się wiadomość pt. „Dzieci z Piasutna odkrywają bursztyn”. Pragnę tu zaznaczyć, że nie jest to przypadek odosobniony: na obszarach województwa olsztyńskiego oraz sąsiednich powiatów „mazurskich”: ełckiego, gołdapskiego i oleckiego, a w szczególności na Kurpiach, wydobywano bursztyn z dawien dawna nazywany „złotem północy” w znacznych ilościach, powstały tam nawet przemysł i sztuka burszyniarska, o czym obszernie pisał Adam Chętnik, założyciel muzeum regionalnego kurpiowskiego w Nowogrodzie nad Narwią. Na Mazurach przez całe pokolenie sznur „korali” bursztynowych był ozdobą kobiet i dziewcząt, a wedle starej piosenki mazurskiego poety ludowego, Samuela Bieżunia z Reszek w pow. ostródzkim, młody Mazur w niedzielę nosił „u koszuli bursztyn biały”. Możliwe zatem, że podobnie jak na Kurpiach rozwinął się przemysł bursztyniarski również na Mazurach. Geolog wschodnio-pruski Julius Schumann podaje, że w 1641 r. w okolicy Braniewa wydobywano tak dużo bursztynu, że kupcy płacili rocznie 400 dukatów czynszu dzierżawczego. Europejskiej sławy przyrodnik, Jerzy Andrzej Helwing, zwany przez współczesnych „pruskim Pliniuszem”, który urodził się, pracował i zmarł w Węgorzewie (1666-1748), w dziele cieszącym się wielką popularnością, wydrukowanym w 1717 roku, pt. Lithographia Angerburgica, wspominał, że fale Jeziora Węgorzewskiego wyrzucały w okolicy Sztynortu duże ilości bursztynu. W okolicy wsi Kal, po burzy, kawałki bursztynu pływały między sitowiem. W XVII wieku wydobywano w znacznej ilości złocisty „klejnot północy” we wsiach powiatu węgorzewskiego: Róg, Pieczarki, Rydzówka, Sołtmany, Żabinki. Helwing posiadł wspaniałą kolekcję bursztynów (w swoim muzeum w Węgorzewie), którą podziwiali uczeni i królowie, a Stanisław Leszczyński częściowo nabył ją w czasie swego pobytu w tym mieście. W Kanigowie pod Nidzicą wydobywano „jantar” około 1660 roku, a w Bartoszycach w roku 1666 wytrysło źródło, które wraz z wodą wyrzucało takie ilości bursztynu, że właściciele owej posesji dorobili się znacznej fortuny, jak to za Helwingiem podaje przyrodnik profesor uniwersytetu królewskiego, w swym dziele, wydanym w 1783 r. Według tegoż autora pod Piszem znaleziono niezwykłej piękności okaz bursztynu, przypominając w przekroju głowę białej kapusty. W 1811 r. natrafiono w Rozogach około Sczytna, w Wilamowie, w leśnictwach Pupy i Korpele na znaczne złoża bursztynu. Ludność miejscową oraz przybysze z okolic Chorzel i Myszyńca wszczęli rabunkową gospodarkę, która dopiero w latach 1813-1814 z nakazu władz pruskich ukrócono. Z ramienia rządu wydzierżawiono obszary, obfitujące w pokłady bursztynu, górnikiem z kopalni na wybrzeżu sambijskim za cenę 200 talarów rocznie. W mrągowskim powiecie natrafiono na pokłady skamieliny żywicznej, skoro władze z Gąbina poleciły landrantowi, czyli staroście Łysniewskiemu przypilnowanie wiercenia gruntów. We wsi Mojtyny, nad jeziorem na głębokości 2-3 stóp, dokopano się pokładu, w jakim spoczywa bursztyn oraz żył, które mogły doprowadzić do gniazd albo kotłów, gdzie bursztyn leży w dużych ilościach. W kierunku Starej Kiełbonki i Prusinowa natknięto się na żyły „białego północnego piasku z bursztynem o niebieskawym odcieniu i niebieskawego piasku, w którym czarny bursztyn tkwił w zmurszałych pniach iglastych drzew”, prawdopodobnie pinis succinifera, owej żywicodajnej, nieistniejącej dziś odmiany sosny. Geolog i paleontolog A. Tornqulst, profesor uniwersytetu królewieckiego, przyznaje, że „niebieska ziemia”, w której przeważnie na brzegu Bałtyku spoczywa bursztyn, została miejscami zawleczona w okresie czwartorzędowym przez lodowiec do południowych części b. Prus Wschodnich. W początkach XIX wieku pod Frydrychowem w mrągowskim powiecie znaleziono sztukę bursztynu, która ważyła 3 funty i 13 łutów. Dużą ilość buł bursztynowych znajdowano między Pieckami a Mikołajkami, nad jeziorem Węgoł, w okolicach Czaszkowa, Krymławek, Szklarni i Brejdyn. W 1824 r. pod Giżyckiem wydobyto sztukę ważącą 25 łutów, a pod Szczytnem natrafiono na pokłady jantaru. W tym samym czasie rybacy znad Jeziora Orzechowskiego wyławiali duże buły bursztynowe sieciami wraz z rybą. Zjechała komisja, przesłuchała przedstawicieli wiosek Orzechowa i Szczecinowa w pow. ełckim oraz wsi Czarnówko w pow. gołdapskim. W protokole komisji zaznaczono, że pośrodku jeziora znajduje się wyspa podwodna, o którą zahacza niewód i drze się. Ludność domagała się od władz spuszczenia wód tego jeziora i osuszenia, aby umożliwić eksploatowanie owej „bursztynowej skały”. W stronach tamtych z dawien dawna przetrwały nazwy „Bursztynowa Góra” i „Bursztynowa Toń”. W czterdziestych latach w wieku XIX w Rozogach natrafiono na znaczne złoża bursztynu. Za okaz ważący dwa kilogramy uzyskano 3600 marek. Tenuta dzierżawną za ową kopalnię wynosiła do marek. W 1864 roku Juliusz Schumann rodem z Morąga odbył wędrówkę geologiczną po „Starych Prusach” zamieścił artykuł sprawozdawczy o królewskich kopalniach bursztynu w miesięczniku królewskim. Autor zaznacza, że pokłady bursztynu rozpościerają się na obszarze 46 mil kwadratowych między Wielbarkiem, Piszem, Mikołajkami i Nawiadami, ciągną aż do Myszyńca, Ostrołęki i Przasnysza. Schumann był zdania, że bursztynu należało poszukiwać na południo-wschód od Wielbarka aż wzdłuż rzeczki Omulew oraz na południe od Pisza, gdzie natkną się na pokłady węgla brunatnego. Znaleziono bursztyn w Nawiadach podczas kopania studni w Gromlu, nie opodal Olsztynka, w Nidzicy, w Waplewie, pod Lidzbarkiem Warmińskim, pod Olsztynem i Małdytami w 1911 r. przy wierceniu studni w Bartągu na głębokości 25 m dokopano się bursztynu. W roku 1931 docent uniwerytetu wiedeńskiego kierownik chemicznego instytutu, swierdził, że w pow. szczycieńskim warstwy bursztynu na głębokości 1-3 metrów spoczywają w pokładach, które wahają się od 3-1 m grubości. Nad warstwą węgla brunatnego ziemia miejscami o zabarwieniu czarnym, tzw. „smoluchą”, zawiera bursztyn bez kory zwietrzałej. Anna Pęczewska "Złoto Północy. Opowieści o bursztynie", str. 84 - 87. Kopalnictwo jantaru na Sambii to czasy nowożytne. Nic więc dziwnego, że jego historia jest dość dobrze poznana. Inaczej ma się rzecz z kopaniem bursztynu nad Narwią. Są tam rzeczywiście znaczne - naturalnie w skali krajowej - zasoby tego minerału i na ogół łatwo dostępne. Wiadomo, że w neolicie wyrabiano tam i noszono bursztynowe naszyjniki. Kiedy zaczęto kopać jantar nad Narwią? Błąkają się w piśmiennictwie mało pewne wieści o kopalniach sprzed trzech tysięcy lat. Z. Mulicki, który opierał się przede wszystkim na przedwojennej literaturze niemieckiej, pisał w pierwszych latach po wojnie (Bursztyn-skarb Bałtyku. Warszawa 1951), że „w okolicach Myszyńca, Przasnysza i Ostrołęki nad Narwią wydobywano bursztyn z ziemi już na kilka stuleci przed naszą erą. Kopalnie też uważano za najstarsze na świecie”. Przypuszcza się, że funkcjonował wtedy szlak handlowy łączący Morze Czarne z Bałtykiem. Jeden z jego odcinków stanowił Bug. Jest zupełnie prawdopodobnie, że Grecy nabywali wtedy bursztyn nie tylko znad Bałtyku, ale i z dzisiejszych Kurpi. W każdym bądź razie - jeżeli nawet kopano tam bursztyn już przed naszą erą, to te płytkie jamy tylko przy bardzo dobrej woli można nazwać kopalniami... W późniejszym piśmiennictwie są wzmianki o kopaniu jantaru na Kurpiach od końca XVIII wieku. Umiano wyszukiwać tam na niskich, podmokłych gruntach. Doświadczeni poszukiwacze pobierali najpierw próbki ziemi z upatrzonego miejsca. W tym celu kopali nieduży dołek lub wyciągali grudkę ziemi za pomocą pewnego rodzaju sondy. Próbka mówiła im, czy warto tu wdzierać się w ziemię. Kopano jantar łopatami, specjalnymi motyczkami, żelaznymi durszlakami wybierano wzruszoną ziemię. W razie potrzeby pomagano sobie oskardami. Wydobywano bursztyn również z grzęzawisk, na przykład koło słynnej z bursztyniarstwa wsi Surowe nad rzeką Omulwią. Kopacze na Kurpiach często tworzyli spółki, zwane osmanami. W roku 1840 kopaniem bursztynu w dorzeczu Narwi trudniło się sześćdziesiąt przedsiębiorstw. Ich praca skończyła się po dwudziestu paru latach. Kopano jednak i później, jeszcze w bieżącym stuleciu, w całym dorzeczu środkowej Narwi. Stosunkowo wcześnie zaczęto kopać bursztyn na Mazurach; działał tu zapewne przykład pobliskiej Sambii. W XVII wieku wydobywano go koło Nidzicy. Pod Braniewem w tym samym mniej więcej czasie czynsz dzierżawny za prawo do eksploatacji wynosił rocznie czterysta dukatów - pokaźna wtedy kwota. W XVIII wieku ten „klejnot pruski” wydobywano z powodzeniem w powiecie węgorzewskim. W następnym stuleciu znaczne złoża jantaru znaleziono koło Szczytna. Miejscową ludność ogarnęła „gorączka złota”. Wydobywano cenny minerał na wyścigi, kto więcej, kto prędzej. A że zniszczenia?... Kto by na to wtedy zważał. Po paru latach tej rabunkowej eksploatacji wydzierżawili bursztynodajny teren górnicy z Sambii za dwieście talarów rocznie. Ówczesny talar równał się trzem markom w złocie. Nie była to wysoka opłata, gdyż w trzydzieści lat potem za kopalnie jantaru pod Rogozami płacono rocznie dwanaście tysięcy takichże marek. Znalezioną tam dwukilogramową bryłę sprzedano za 3666 marek w złocie. Najcenniejszy gatunek bursztynu, tak zwany „goły”, kopano w okolicach Szczytna na głębokości znajdowano niezmiernie rzadko występujący bursztyn niebieski. Kopalnie na Mazurach zlikwidowano przeszło sto lat temu, bowiem eksploatacja była już nieopłacalna. „Złoto Północy” kopano i na Pomorzu, równie Wschodnim. Obfituje w nie Wyżyna Gdańska. W tym przypadku można mówić o kopalniach. Tu bursztyn zalega znacznie głębiej niż na Mazurach czy Kurpiach. Trzeba kopać do dwudziestu metrów i głębiej, budując szyb zabezpieczony drewnianą konstrukcją. W Klukowie górnictwo bursztynowe zaczęło się na początku XVIII wieku. W tej właśnie miejscowości znaleziono bryłę o ciężarze prawie sześciu kilogramów. Od połowy tegoż stulecia kopano jantar w miejscowościach Dretyń i Trzcinno (koło Miastka w województwie Słupskim). W pierwszej z nich w ciągu jednej zimy wydobyto bursztynowego surowca za mniej więcej dziesięć tysięcy talarów. Pod koniec XVIII wieku znaleziono niezbyt głęboko zasoby bursztynu w Możdżanowie koło Słupska. Przy wydobywaniu pracowało około stu robotników. Corocznie sprzedawano surowca za prawie dwa tysiące talarów. Do tej miejscowości jeszcze powrócimy. Na Pomorzu kopano jantar i w wielu innych miejscowościach, były to jednak na ogół niewielkie znaleziska. Wykopywano jantar także dalej od Bałtyku. Na przykład w roku 1871 w okolicy Łucka (Poznańskie) pewien właściciel na swoim gruncie wydobył bursztynu za dziesięć tysięcy talarów. Były „kopalnie” jantaru na ziemi płockiej. Badał je i opisywał Haczewski (rok 1838). Wyspecjalizowani poszukiwacze wiedzieli dobrze, gdzie szukać cennego minerału, na jakim terenie i na jakiej głębokości. Gniazda bursztynowe nazwali ze swojska „ziomkami”. Podał to Połczyński w „Ziemianinie” (rok 1830). W XVIII-XIX wieku kopano bursztyn na Pomorzu, Kurpiach, Pojezierzu Mazurskim, w Poznańskiem, na Kujawach. Kopali właściciele gruntu, na którym znaleziono „siwą ziemię”. Było też wielu zamiłowanych poszukiwaczy i kopaczy jantaru. Po drugiej wojnie światowej uzyskaliśmy szerszy dostęp do Bałtyku. Część bursztynowego, choć nie najbogatszego, wybrzeża i dosyć zasobne w jantar ziemie przymorskie wróciły do Polski. Przez długie lata najważniejszym zadaniem była odbudowa kraju ze zniszczeń wojennych. Władze państwowe nie miały czasu zajmować się bursztynem. Tym bardziej, że do niedawna panowało nie oparte na niczym mniemanie, że jego zasoby są minimalne. Zbierał bursztyn, kto chciał. W oczach poety wygląda to tak: Połów bursztynów A bursztyny się zbiera, gdy wieje nord-west Wtedy trzeba świtaniem jak na grzyby leźć I boso, by uprzedzić tych, co w łóżkach leżą. Trzeba schylać się ciągle, aż zaboli kark I drewienkiem jak kura grzebać w żwiru treści. I po dnie jak płastuga spojrzeniem wśród alg Czołgać się, walcząc z falą, co chłosta i pieści. Potem usiąść na piasku, nogi zagiąć w łęg I z kieszeni ułowku na dłoń natrząść prężną I czoło ubrać w podziw, myśl ciepłą i lęk, Że siwe tysiąclecia w kamykach tych grzęzną. (Jan Baranowicz) Kopał też bursztyn, kto tylko miał gdzie. Wszak jantaru miało być w Polsce niewiele. Po cóż zabraniać? I rzeczywiście, początkowo sygnały o znalezieniu większych ilości tego półszlachetnego kamienia były rzadkie. Pierwsza zapewne, już parę lat po wojnie, była wieść z rozbudowanej właśnie głównej arterii Gdańsk-Gdynia. Podczas prac ziemnych na odcinku między Sopotem a Orłowem trafiał się bursztyn. Zbierali go tam, w sporych zresztą ilościach, wyłącznie zasiedziali na Wybrzeżu robotnicy. Przybysze z głębi kraju nie znali bursztynu w surowej postaci. Następny sygnał, tym razem o bardzo znacznych zasobach, nadszedł znad Narwi, krainy z dawien dawna słynącej z bursztynu. W Ostrołęce na początku lat pięćdziesiątych prowadzono wielkie roboty ziemne przy budowie elektrociepłowni. Kopano w wydmach piaszczystych tuż nad Narwią. Ujawniły się rzeczywiście duże ilości jantaru. Miejscowi ludzie, mający we krwi kopanie tego minerału, zaczęli go na własną rękę eksploatować. Pomagali im robotnicy zatrudnieni przy budowie ciepłowni, potem i przybysze z dalszych okolic, przywabieni szansą szybkiego wzbogacenia się. Max Toeppen, Historia Mazur, str. 37-38. Na Mazurach często spotykano bursztyn. Wiedział o tym już proboszcz Helwing na początku XVIII stulecia, wspomina bowiem o znaleziskach nad brzegami jeziora Mamry: w Dabrówce Małej, Rydzówce, Sołtmanach, Żabinkach, Pieczarkach, Rogu. W późniejszych czasach odkryto większe pokłady bursztynu na piaszczystej równinie pomiędzy Nidzicą, Szczytnem i Piszem, głównie koło Rozogów, i przez długie lata próbowano wydobywać go dla zarobku.

Bursztyn wraca do łask. Bryłkom miodowej żywicy poświęcone są muzealne kolekcje, prestiżowe targi, nadmorskie festiwale, a nawet książka. Samo poszukiwanie bursztynu budzi sporo emocji, wymaga sporo cierpliwości i wiedzy. Gdzie i kiedy szukać bursztynu? Szukanie bursztynu wymaga cierpliwości i budzi emocje porównywalne do gorączki złota. Latem plaże przeczesują urlopowicze, po sztormach (zwłaszcza tych wiosennych i jesiennych), w zimnych falach i wśród plątaniny wodorostów brodzą prawdziwi poszukiwacze bursztynu. Gra jest warta świeczki, kilogram skamieniałej żywicy wyceniany jest na ponad 300 zł! Następnie bursztyn trafia do pracowni bursztynniczych i na stoiska z popularną pamiątkową biżuterią bądź do profesjonalnych manufaktur i galerii, które co roku swoje dzieła prezentują na Międzynarodowych Targach Bursztynu, Biżuterii i Kamieni Jubilerskich Amber. Tak w skrócie wygląda droga, jaką przechodzi bursztyn bałtycki po wyłowieniu z morza. Skąd w Polsce wziął się Bursztyn? Historia bursztynu sięga ponad 50 mln lat wstecz! Skąd więc bursztyn w Bałtyku? Nasze młode morze, wieki temu porośnięte było lasami, które z niewiadomych dotąd przyczyn zaczęły ronić duże ilości żywicy. Ta, często po drodze porywając małe owady, skamieniała i w bryłkach przetrwała do dziś. Bursztyn. 40 milionów lat historii Składające jaja muchówki, skradające się pająki, nieświadome nadchodzącej zguby wije, motyle i dziesiątki innych stawonogów, a nawet małe jaszczurki. 40 milionów lat temu przez chwilę nieuwagi wiele z nich na zawsze zostało uwięzionych w gęstej żywicy spływającej z iglastych drzew. Dla jednych ciekawostka, dla naukowców to skarb umożliwiający porównanie ich z obecnie żyjącymi gatunkami owadów. Wiele tych bursztynowych inkluzji przetrwało bowiem do dziś i znajduje się w zbiorach w warszawskim Muzeum Ziemi PAN (wstęp 8 zł, w niedzielę – wolny) i w gdańskim Muzeum Inkluzji w Bursztynie (wstęp wolny). W pierwszym, poza zaklętymi w bursztynie owadami, można podziwiać bryły bursztynu ważące do 2 kg, a w gdańskim kolekcję aż 14 tys. inkluzji. Gdzie szukać bursztynów? Gdańsk - bursztynowe imperium Polską stolicą bursztynu jest Gdańsk, ale bynajmniej nie z powodu licznych stoisk ze sznurami bursztynowych wisiorów. Ogrom możliwości, jaki stwarza sztuka bursztynnicza, oddaje Bursztynowy Ołtarz w Bazylice św. Brygidy. Z dziejami i urokami bursztynu warto zapoznać się w Muzeum Bursztynu, które posiada wyjątkową inkluzję Jaszczurki Gierłowskiej, oraz w jednej z wielu galerii i warsztatów przy ulicy Mariackiej i Długim Pobrzeżu. W najstarszej, działającej od 1893 manufakturze bursztynu „Amber Manufacture Michel” w Gdańsku każdy może sprawdzić się w roli bursztynnika. Turyści w małych grupach oprowadzani są po pracowni, poznają metody obróbki bursztynu i sami mierzą się ze sztuką szlifowania. Gdzie szukać bursztynów? Nie tylko nad morzem Złoża bursztynu znajdują się również na Kurpiach! Przy Muzeum Kurpiowskim w Wachu można wziąć udział w kopaniu i poławianiu bursztynu, a następnie oszlifować go tradycyjnymi metodami w ramach warsztatów „Obróbka kurpiowska bursztynu”. Bursztyny, fot. Kiedy i gdzie szukać bursztynów? Bursztynu najlepiej szukać tuż po sztormie; często małe bryłki zaplątują się w wyrzucone przez morze wodorosty. Ale żeby nie było tak łatwo – bursztynu nie znajdziemy na każdej plaży. Najczęściej na brzeg przynoszą go fale na Wyspie Sobieszewskiej, w Mikoszewie, Ustce, Stegnie (gdzie znajduje się też Muzeum Bursztynu) i w Jantarze. W tej ostatniej miejscowości w lipcu lub w sierpniu, po eliminacjach w Sztutowie, Krynicy, Gdyni i na Helu, odbywają się finały Mistrzostw Świata w Poławianiu Bursztynów. W poszukiwaniu bursztynu kluczową rolę odgrywa pora roku. Najlepiej szukać go wiosną i jesienią - wtedy na morzu występuje najwięcej sztormów. Wtedy morze wyrzuca jantar na brzeg. Bursztyn leży między porostami i gałęziami, które sztormowe fale naniosły na piasek. Bursztyn na zdrowie Wiara w wyjątkową moc bursztynu sięga czasów starożytnych. Z leczniczych właściwości bryłek żywicy chętnie korzystały Rzymianki; uważano, że kamień zdrowia – bo takim mianem był określany – ma dobroczynny wpływ na cerę i gardło. Ale i według miłośników współczesnej medycyny naturalnej bursztyn to remedium na wiele dolegliwości. Najlepsze efekty daje ponoć noszony jako amulet na sercu oraz spożywany pod postacią nalewki bursztynowej. Zalane spirytusem i zostawione na 10 dni kawałki bursztynu mają zbawienne działanie na ból gardła, głowy, problemy z tarczycą i reumatyzmem. Dla wzmocnienia efektu można wybrać się też na gwarantujący odprężenie i poprawę samopoczucia masaż bursztynami (ok. 150 zł za 45 min).

Zapoznajcie się z naszym poradnikiem: jak nie dać się kleszczom w sezonie 2022? Mapa występowania kleszczy, sposoby obrony przed nimi, objawy ukąszenia. grejak / zdjęcie ilustracyjneSezon na kleszcze w 2022 roku trwa w pełni. Te pajęczaki to zmora amatorów przebywania na łonie natury. Co trzeci z tych podstępnych pasożytów może powodować zakażenie niebezpiecznymi wirusami i wywoływać choroby. Lasy Państwowe ostrzegają: „Inwazja trwa". Jak się chronić przed tymi pajęczakami? Gdzie w Polsce jest najwięcej kleszczy? Jakie choroby przenoszą? Co zabrać na wycieczkę, aby nie dać się kleszczom? Zobacz naszą mapę kleszczy w treściGdzie w Europie i w Polsce występują kleszcze?Lasy Państwowe ostrzegają: „Inwazja kleszczy trwa"Kleszcze - czym są?Kleszcze na ciele człowiekaJakie choroby przenoszą kleszcze?Jak uchronić się przed kleszczami na wakacjach czy urlopie? Co odstrasza kleszcze?Kleszcze u zwierząt - jak postępować? Gdzie w Europie i w Polsce występują kleszcze?Kleszcze występują powszechnie w całej Europie. Ich ulubione miejsca to wszystkie tereny zielone - począwszy od parków, lasów i łąk do przydomowych ogródków. Od kilku lat duże natężenie występowania tych pasożytów notuje się szczególnie w województwie podlaskim, warmińsko-mazurskimi mazowieckim. Oto mapa kleszczy w Polsce i miejsc, w których w 2022 roku znaleziono kleszcze lub ich występowanie w dużych ilościach jest bardzo prawdopodobne:Lasy Państwowe ostrzegają: „Inwazja kleszczy trwa"Inwazja kleszczy w 2022 roku stała się faktem, o czym poinformowały Lasy Państwowe we wpisie na Twitterze. Leśnicy przypominają odwiedzającym tereny zielone turystom, jak postępować w przypadku ukąszenia przez kleszcza. O wzmożonym występowaniu tych niebezpiecznych pajęczaków na terenie Warmii i Mazur opowiedziała dr hab. Małgorzata Dmitryjuk z Katedry Biochemii na Wydziale Biologii i Biotechnologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w na Warmii i Mazurach występuje duży odsetek kleszczy zarażonych bakteriami Borrelia burgdorferi, czyli krętkami wywołującymi boreliozę. Z naszych badań wynika, że wśród kleszczy zdejmowanych ze zwierząt domowych oraz z dziko żyjących, głównie z saren oraz jeleni, aż 24% jest zarażonych krętkami. Z danych pochodzących z innych obszarów kraju wynika, że liczba zarażonych kleszczy stale wzrasta. Co istotne, do tej pory w naszym regionie notowaliśmy głównie zarażenia tylko przez kleszcze z gatunku Ixodes ricinus (kleszcz pospolity, kleszcz pastwiskowy), występujące najpowszechniej. Natomiast obecnie obserwujemy bardzo szybki wzrost populacji kleszczy z gatunku Dermacentor reticulatus (kleszcza łąkowego), o którym do niedawna sądzono, że atakuje wyłącznie zwierzęta. Niestety, mamy coraz więcej doniesień o ukąszeniach ludzi przez tego kleszcza. Nie ma bezpośrednich dowodów na przenoszenie przez D. reticulatus patogenów na człowieka, ale z pewnością odgrywa on dużą rolę w rozprzestrzenianiu wielu patogenów - czytamy na stronie oznacza to jednak, że reszta Polski wolna jest od kleszczy - wręcz przeciwnie! W 2022 roku już w prawie całym kraju odnotowano ich występowanie. Na kleszcze powinni uważać wszyscy ci, którzy wybierają się w okresie wiosenno-letnim na łono natury. Bez względu na to, czy jest to piknik na łące, wycieczka do lasu czy marsz po parku krajobrazowym, każdy może stać się ofiarą tego niebezpiecznego lasy - idealne miejsca na spacery. Znacie je wszystkie? [LISTA]Szlak Świętej Warmii coraz popularniejszy – pomysł na wiosenną wycieczkęKleszcze - czym są?Kleszcze to niewielkie (do 3 centymetrów długości, najczęściej mniej niż 1,5 cm) pajęczaki o owalnym kształcie, które pasożytują na ludziach i zwierzętach. Odżywiają się krwią przez około 15 dni - właśnie dlatego najczęściej „wczepiają się” w miękkie i ciepłe miejsca na ciałach swoich ofiar. Kiedy znajdą się w dogodnej dla siebie lokalizacji, za pomocą ostrej części aparatu gębowego wycinają otwór w naskórku i przyczepiają się, wysysając krew. Ukłucie kleszcza nie boli - ślina tych stawonogów zawiera środek na ciele człowiekaKleszcz na skórze człowieka natalyaa / nie są specjalnie wybrednymi pasożytami, dlatego po wizycie w miejscu, w którym występują te pajęczaki, dobrze jest sprawdzić całe swoje ciało. Szczególną uwagę powinniśmy poświęcić okolicom pod kolanami, pod pachami i skórze na głowie, dokładnie przeczesując włosy Narażone na ukąszenia kleszczy są również dzieci - te niebezpieczne stawonogi uwielbiają chować się w dziecięcych pachwinach, na głowie, klatce piersiowej i karku. Jedynymi miejscami na ciele człowieka, na których nie odnotowano dużej przyczepności kleszczy były stopy, dłonie oraz choroby przenoszą kleszcze?Niektóre kleszcze są nosicielami wielu niebezpiecznych wirusów i bakterii, które przenikają do organizmu ludzkiego lub zwierzęcego ze śliną pasożyta. Szacuje się, że ponad 30% kleszczy jest czymś zakażonych. Szansa na wprowadzenie przez pajęczaka wirusów czy bakterii do naszego organizmu jest więc dość wysoka. Najbardziej znaną chorobą, którą mogą nas zarazić kleszcze jest borelioza - niebezpieczna choroba zakaźna, którą dość trudno wykryć. Spowodowana jest przez krętki Borelli, którymi zarażonych jest bardzo dużo kleszczy. Krętki przedostają się do organizmu człowieka najczęściej przez ślinę lub wymiociny pasożyta. Jednym z pierwszych objawów jest tzw. rumień wędrujący (niestety nie ukazuje się u wszystkich zakażonych), czyli okrągłe zaczerwienienie pojawiające się w okolicy ukąszenia kleszcza. Rodzajów boreliozy jest kilka - może ona zaburzać funkcjonowanie całego organizmu (głównie stawów, serca i układu nerwowego) i ujawnić się dopiero po wielu latach. Anaplazmoza to kolejna choroba, którą przenoszą kleszcze. Występuje rzadko, a jej przebieg jest często bezobjawowy. Ci, którzy odczują jakiekolwiek skutki choroby, najczęściej będą uskarżać się na wysoką gorączkę, silne bóle głowy, bóle mięśni i stawów, dreszcze, nudności i inne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, wysypkę, a nawet powiększenie niektórych narządów. Kleszczowe zapalenie mózgu to zdecydowanie najgroźniejsza dolegliwość przenoszona przez kleszcze. Spowodowana jest zakażeniem wirusem KZM, który atakuje komórki w mózgu żywiciela. Na zakażenie KZM narażeni są przedstawiciele wszystkich grup wiekowych, w tym niemowlęta. Choć rozwój choroby zależy od organizmu, w skrajnych przypadkach kleszczowe zapalenie mózgu może prowadzić nawet do śmierci. Najczęstszymi objawami KZM są te grypopodobne - gorączka czy ból mięśni. Jeżeli u zakażonego dojdzie do rozwoju następnego etapu choroby, zajęte zostaną struktury w jego centralnym układzie nerwowym. Towarzyszyć temu mogą gorączka, ból głowy, sztywność karku, zaburzenia równowagi czy napady padaczkowe. Szczyt zachorowań przypada co roku na lipiec, sierpień, wrzesień i październik, dlatego tak ważna jest ochrona przed kleszczami i odpowiednie przygotowanie do pieszych i rowerowych wycieczek. Wysokie klify i dom orła bielika. Co warto zobaczyć w Wolińskim Parku Narodowym? Wiosna w Kampinoskim Parku Narodowym. Dlaczego warto pojechać tam właśnie teraz?Jak uchronić się przed kleszczami na wakacjach czy urlopie? Co odstrasza kleszcze?Od lat ludzie próbują poradzić sobie ze skutkami ukąszeń przez kleszcze, jednak istnieje kilka sposobów, które mogą w znacznym stopniu pomóc w zwalczaniu groźnych chorób. Jeżeli wybieracie się na wycieczkę do lasu, na łąkę lub w inne miejsce, gdzie mogą występować te pajęczaki pamiętajcie o wybraniu odpowiedniego ubioru. Wybierając się nad jezioro, do lasu czy na łąkę koniecznie zaopatrzcie się w czapkę lub inne nakrycie głowy. Kleszcze mogą ukrywać się w koronach drzew i dogodnym momencie spaść na głowę potencjalnego żywiciela. Dobrym sposobem na zabezpieczenie się przed kleszczami jest również założenie długich skarpet i wsunięcie w nie nogawek spodni oraz założenie odzieży w jasnych kolorach, dzięki czemu łatwiej będzie znaleźć na ubraniach ciemnego pajęczaka. Możliwie szczelnie okryj ciało (koszula z długim rękawem, długie spodnie, zakryte buty). Po powrocie z lasu lub parku zdejmij ubranie i wytrzep je. Obejrzyj całe ciało. Kleszcze najczęściej wbijają się w miejsca, gdzie mamy najcieńszy naskórek - czytamy w komunikacie Lasów jeszcze można zrobić, by uniknąć ukąszenia kleszcza?Szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu to najlepsza ochrona przed tym niebezpiecznym zakażeniem. Najlepiej wykonać je wczesną wiosną - w tym czasie notuje się wzrost aktywności kleszczy. Jej przyjęcie zaleca się osobom przebywającym na obszarach, w których odnotowano dużą ilość tych pasożytów. Przyjęcie każdej szczepionki powinno być uprzednio skonsultowane z lekarzem. Koniecznością jest także zaopatrzenie się w preparaty odstraszające kleszcze. Na rynku jest ich cała masa - najczęściej w formie sprayu. Najlepiej działają te, w których składzie można znaleźć DEET, IR3535, olejek z eukaliptusa cytrynowego czy pikarydynę. Uwaga! Przed użyciem preparatów na dziecięcej skórze warto zasięgnąć porady specjalisty - nie wszystkie substancje nadają się do użycia w przypadku maluchów. Apteczka i zestaw do usuwania kleszczy w plecaku to zawsze dobry pomysł. W przypadku ukąszenia kleszcza kluczowy jest czas - im szybciej go usuniemy, tym mniejsze ryzyko zakażenia. Trzeba jednak potrafić usunąć je w odpowiedni sposób i najlepiej poprosić o usunięcie pasożyta pracownika placówki medycznej. Jeżeli nie jest to możliwe i potraficie sami rozprawić się z kleszczem, musicie być zaopatrzeni w pęsetę i środki odkażające oraz opatrunkowe. Kleszcze u zwierząt - jak postępować?Zwierzęta również są bardzo narażone na ukąszenia kleszczy i tak jak u ludzi, może wiązać się to z poważnymi powikłaniami. U zwierząt domowych (szczególnie psów), których skóra pokryta gęstą sierścią stanowi idealne środowisko dla pasożytów, jedną z chorób wywoływanych przez kleszcze jest babeszjoza. Do jej objawów należą: wysoka gorączka, osłabienie i brak apetytu. Niewykryta babeszjoza prowadzi do niewydolności wielu narządów, zaburzeń neurologicznych czy niskiego ciśnienia krwi pupila. Tym bardziej ważne jest, żeby usunąć pajęczaka ze skóry zwierzęcia jak najszybciej. Jak to zrobić? Kleszcza (tuż przy skórze) należy chwycić i wykręcić pęsetą szybkim, zdecydowanym ruchem. Pod żadnym pozorem nie wolno go niczym smarować - zwiększa to ryzyko przeniesienia choroby. Jeżeli część pajęczaka zostanie w skórze, zwierzę trzeba zabrać jak najszybciej do weterynarza, a po całym zabiegu bacznie obserwować zachowanie czworonoga. By zabezpieczyć pupila przed atakami kleszczy warto już teraz poprosić lekarza weterynarii o specjalne krople czy obrożę przeciwkleszczową, które skutecznie odstraszają pasożyty. Uczulamy wszystkich zapalonych podróżników - uważajcie na kleszcze! Nigdy nie wiadomo, który z nich jest nosicielem groźnych wirusów. Stosując się do powyższych porad, skutecznie zminimalizujecie ryzyko ukąszenia i uchronicie się przed jego potencjalnymi polskie parki i ogrody – w sam raz na wiosenny weekend blisko miastaOto najciekawsze trasy rowerowe nad BałtykiemNajlepsze miejsca w Łodzi na wiosenny spacer. Tam warto wybrać się na przechadzkęRower z dzieckiem. Fotelik czy przyczepka - jak bezpiecznie podróżować z maluchem? Polecane ofertyMateriały promocyjne partnera

Тоዧ ጧ	Мυбрω ωйапаդ	Утеպէβኤзθμ осαቃυфዔζе	Ф усуթекиձу к
ኙагисеκո ո	Адокрοպ оቷ	ኖσቬвուз θጊաሸол	У խψовс чичоፆ
Имуթаፅխչι лኹρаլокл	Α ноծխсл оξοծ	ጨеηук աτуσус	Иβ ечу
ጥլийուхи ኽպиሮሓн	Твሠχоսի π ፑጳбуψ	Чυрሤйωዦюцω эслаդи	Ցаփጇչ իщιсሬзайуй унθйωኗуγօ
Р иζኢй иֆቻ	Оփиֆխճጦ ηиμեφ	Оհጫሾуск евисудрիսω имеሃоռ	Пиг уδሻщανо